Βιογραφικά Στοιχεία Carl Gustav Jung

Πόσο δύσκολο - αν όχι ακατόρθωτο - είναι το να προσπαθήσει και μόνο κάποιος να συγγράψει τη σύντομη βιογραφία μιάς τόσο πολυσύνθετης προσωπικότητας, όπως είναι ο Carl Gustav Jung;

Από την πρώτη, κιόλας, στιγμή που ξεπήδησε αυτό το ερώτημα από το νού μου, δεν έπαψα ούτε λεπτό να αναλογίζομαι τις εικόνες και τις λέξεις που θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν αυτό το ον, χωρίς να το περιορίσουν, χωρίς να το παρερμηνεύσουν. Ο Ψυχολόγος, ο Θεραπευτής, ο Εσωτεριστής, ο Επιστήμων, ο Ερευνητής, ο Μαγγελάνος του Ασυνειδήτου, ο Άνθρωπος;

Οι επιστημονικοί όροι μιας αυστηρά ακαδημαϊκής προσέγγισης φάνταζαν απίστευτα λιτοί, αλλά και τραγικά απομακρυνσμένοι από την ουσία του θέματος. Για κάθε ένα νοητικό μου ερώτημα, ελάμβανα άμεσα μιαν απάντηση αποτρεπτική και τα λόγια του Jung αντηχούσαν μες το μυαλό μου, έως ότου το ερώτημα παύσει.

'Η επιστήμη λειτουργεί με έννοιες μέσου όρου, πολύ γενικές για να δικαιώσουν την υποκειμενική ποικιλία μιας ζωής'.

Κάθε παύση του νού αντιστοιχούσε στο θάνατο ενός ερωτήματος. Και κάθε ένας θάνατος οδηγούσε αναπόφευκτα στη γέννηση ενός ερωτήματος νέου (jung) που πλάι στις περιδινήσεις του νού, έσπευδαν να το ενισχύσουν και οι στροβιλισμοί των ψυχικών μου διλημμάτων. Πώς είναι δυνατόν να περιγράψεις με λόγια φθηνά τον πλούτο της ζωής ενός ανθρώπου, όταν μάλιστα ο ίδιος είχε εξ αρχής αρνηθεί πεισματικά να συγγράψει μια αυτοβιογραφία;

'Ξέρω πάρα πολλές αυτοβιογραφίες, με τις αυταπάτες τους και τα φανερά ψεύδη τους και γνωρίζω πάρα πολλά για το ανέφικτο της αυτο-απεικόνισης, για να επιθυμήσω να επιχειρήσω κάτι τέτοιο'.

Παρ' όλα αυτά, την άνοιξη του 1957 ο Jung αποφάσισε να αφήσει στην άκρη τις αρχικές του επιφυλάξεις και με τη συμβολή της πένας της Ανιέλα Γιάφφε, προχώρησε στην καταγραφή μίας από τις πιο σημαντικές Ψυχικές Παραδόσεις που πέρασαν ποτέ από έναν άνθρωπο σ' έναν άλλο. Έτσι κι εγώ, νιώθοντας πλέον ανίκανος ν' αντισταθώ στη δύναμη αυτής της βαθύτατα εσωτερικής εκπόρευσης, αποφάσισα συνειδητά να διαλύσω κάποια από τα νεφελώματα που μάταια προσπαθούν να παρεμποδίσουν την έλευση του φωτός - και τις λαμπρές ακτίνες της ψυχής του Jung - στα σκοτάδια του νού και της κατακερματισμένης εκπεσούσας ψυχής του ανθρώπου. Αυτή την άνοιξη του 2005.

Σας διαβεβαιώνω, λοιπόν, πως πρόκειται - καθόλη τη διάρκεια της συγγραφής αυτού του κειμένου - να παραμείνω πιστός στην έννοια της ανάληψης του 'έργου', όπως ο ίδιος την όρισε λέγοντας ότι 'κανένα έργο δεν δικαιώνεται, εάν δεν έχει επιβληθεί από μέσα'.

'Ένα βιβλίο μου είναι πάντα υπόθεση μοίρας...Η μοίρα το θέλησε - αυτό μου συνέβαινε πάντα - ώστε όλες οι <<εξωτερικές>> πλευρές της ζωής μου να είναι συμπτωματικές. Μόνο ό,τι είναι εσωτερικό αποδείχτηκε ότι έχει ουσία και αποφασιστική αξία'.

Γνωρίζοντας ότι κύριο μέλημά του ήταν να μοιραστεί τις εμπειρίες του με όσους αληθινά επιθυμούν να τις δούν εσωτερικά, θα αφιερώσω την πραγματεία μου αυτή στον 'Εσωτερικό Jung', αφήνοντας τα εξωτερικά γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή και το έργο του, στους ιστορικούς και τους διάφορους 'ετερόφωτους' Γιουνγκιανούς ψυχολόγους και παρα-ψυχολόγους. Όπως είχε πεί και η Ανιέλα Γιάφφε: οι υποκειμενικές του δηλώσεις μπορούν να γίνουν δεκτές μόνον από όσους έχουν παρόμοιες εμπειρίες - ή, για να το πω διαφορετικά - από εκείνους που μέσα στην ψυχή τους η εικόνα του Θεού έχει τα ίδια η παρόμοια χαρακτηριστικά.

Τέτοιου είδους είναι η σύνδεσή μου με τον Jung, εσωτερική, και αλήθεια το λέω ότι δεν ήταν λίγες - ούτε αμελητέες - οι στιγμές που συνέλαβα τον εαυτό μου να διαβάζει μία του πρόταση και να γνωρίζει συγχρόνως τί θα ακολουθήσει στην επόμενη και τί προηγήθηκε της παρούσας. Πέρασαν χρόνια ολόκληρα μέχρι να συνειδητοποιήσω ότι δεν ήμουν εγώ που με έναν τρόπο 'μυστικό' συνδεόμουν με το πρόσωπο του Jung, αλλά ο εαυτός μου που στον καθρεύτη της ψυχής του (Jung) έβλεπε ν' αντανακλάται αυτός ο 'Απρόσωπος Αρχετυπικός Άνθρωπος'. Αλλά το ερώτημα παραμένει πάντα το ίδιο: τί είναι τελικά ο Άνθρωπος, το νόημα και η ζωή του;

'Αυτό που είμαστε στα εσωτερικά μας μάτια, αυτό που δείχνει ότι είναι ο άνθρωπος sub specie aeternitatis, εκφράζεται μόνο σε μυθολογική γλώσσα. Ο μύθος είναι πιό ατομικός και εκφράζει τη ζωή με μεγαλύτερη ακρίβεια απ' ότι η επιστήμη'.

Ο κόσμος θέλει να θυμάται το όνομα του Jung περιτριγυρισμένο από τις 'παρασιτικές' απόψεις του (κόσμου) περί της ψυχής, του ασυνειδήτου, της προβολής, της μεταβίβασης, της εξατομίκευσης, του Ταυτού και διάφορων άλλων σημαντικότατων επιστημονικών όρων. Αλλά, όπως φαίνεται, ο κόσμος έχει ξεχάσει ακόμη και την ίδια τη σημασία της Επιστήμης, όπως και την Αλήθεια που την συνδέει με τον Μύθο. Μία Αλήθεια, ωστόσο, που συνήθως χρησιμοποιείται απλά ως ένας όρος, κάτω απ' το φώς του οποίου προσπαθούμε μάταια να 'αποκρύψουμε' τα σκοτάδια του κόσμου της Λήθης που ζούμε.

Ο μύθος του κάθε ανθρώπου είναι προσωπική υπόθεση ή, μάλλον, υπόθεση της προσωπικότητάς του. Πόσοι, όμως, από εμάς είμαστε ικανοί να 'ανακαλύψουμε' τον προσωπικό μας μύθο αντί να προβάλουμε συνεχώς, δεξιά και αριστερά, την ασυνάρτητη μυθοπλασία μας; Αυτό είναι ένα ερώτημα που ο κάθε ένας και η κάθε μία από εμάς ωφείλει με τον καιρό να το απαντήσει, μιας και απ' ότι φαίνεται η πεισματική άρνηση ενός τέτοιου απολογισμού μπορεί να έχει μόνον καταστροφικά αποτελέσματα για τον άνθρωπο.

Ας αφήσουμε, όμως, προς το παρόν στην άκρη τον προσωπικό μας μύθο και ας εστιαστούμε στον μύθο του Carl Gustav Jung, όπως μας τον παρουσιάζει ο ίδιος στο κύκνειο άσμα του που φέρει τον τίτλο 'Αναμνήσεις - Σκέψεις - Όνειρα'. Τα λόγια και οι φράσεις που δανείστηκα προέρχονται αποκλειστικά από το συγκεκριμένο βιβλίο και είναι σημειωμένες σε αυτό το κείμενο με κόκκινο χρώμα, ελπίζοντας κάποια στιγμή να βρεθούμε όλοι μας πίσω από αυτές τις κόκκινες γραμμές. Να κριθούμε και να συγκριθούμε με την ευρύτερη έννοια των όρων.

'Ο άνθρωπος δεν μπορεί να συγκρίνει τον εαυτό του με κανένα άλλο πλάσμα...Είμαι άνθρωπος. Αλλά τί θα πεί να είμαι άνθρωπος; Όπως κάθε άλλο ον, είμαι ένα τμήμα της άπειρης θεότητας, αλλά δεν μπορώ να συγκρίνω τον εαυτό μου με κανένα ζώο, φυτό ή πέτρα. Μόνο ένα μυθικό ον είναι ευρύτερο από τον άνθρωπο'.

Ο Jung πίστευε ότι δεν μπορούν να τεθούν όρια στη ζωή ενός ανθρώπου - ούτε αρχή, ούτε τέλος. Ισχυριζόταν - ή, μάλλον, γνώριζε πολύ καλά - ότι η ανθρώπινη αντίληψη της ζωής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάμνηση. Για έναν άνθρωπο η ζωή αρχίζει από κάποιο ορισμένο σημείο που εκείνος τυγχάνει να θυμάται, ενώ το τέλος της μένει για τον ίδιο σχεδόν αόριστο. Αλήθεια, πόσοι πραγματικά γνωρίζουν τις έννοιες της Αρχής και του Τέλους και πόσο καλά θυμούνται το τί πραγματικά Είναι;

'Η ζωή μου έδινε πάντα την εντύπωση ότι μοιάζει με φυτό που ζεί από τις ρίζες του. Η αληθινή του ζωή είναι αόρατη, κρυμμένη στις ρίζες. Το μέρος που είναι ορατό, επάνω από το έδαφος, διαρκεί μόλις ένα και μόνο καλοκαίρι. Ύστερα μαραίνεται - μια εφήμερη οπτασία...Ποτέ, ωστόσο, δεν έχασα την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι που ζεί και έχει και διάρκεια κάτω από την αιώνια ροή. Αυτό που βλέπουμε είναι το άνθος, που περνά. Το ρίζωμα παραμένει'.

Ένα ον, για να μπορέσει να καταστεί Ολόκληρος Άνθρωπος, θα πρέπει να βιώσει την ενότητα των στοιχείων που το συνθέτουν, συνενώνοντας τον ορατό κόσμο του συνειδητού (το άνθος) με τον αόρατο κόσμο του ασυνειδήτου (τις ρίζες). Τόσο οι ψυχές μας, όσο και τα σώματά μας (ας μην πραγματευτούμε εδώ την πνευματική μας καταγωγή), αποτελούνται από ατομικά στοιχεία που στην ολότητά τους συνθέτουν την ενδογενή ιστορική μας οικογένεια, η οποία μετά βίας εναρμονίζεται με τις εφήμερες συνθήκες του παρόντος.

'Επομένως, σώμα και ψυχή έχουν έντονα ιστορικό χαρακτήρα και δεν βρίσκουν τη σωστή θέση τους στο καινούριο, στα πράγματα που μόλις έχουν κάνει την εμφάνισή τους...Δεν έχουμε καθόλου αποκοπεί εντελώς από τον Μεσαίωνα, την Κλασσική Αρχαιότητα και τον πρωτογονισμό, όπως αρέσκεται να προσποιείται η σύγχρονη ψυχή μας. Παρ' όλα αυτά, έχουμε βυθιστεί σ' έναν καταράκτη προόδου που μας παρασύρει προς το μέλλον με μεγαλύτερη ορμή όσο πιό πολύ μας απομακρύνει από τις ρίζες μας....Δεν ζούμε πια μ' αυτό που έχουμε, αλλά με υποσχέσεις, δεν ζούμε πια στο φως του σήμερα, αλλά στο σκοτάδι του μέλλοντος που ελπίζουμε ότι τελικά θα φέρει τη σωστή ανατολή'.

Οι σημερινοί άνθρωποι δεν φαίνεται ότι είναι απλά ανίσχυροι να συνθέσουνε τα μόρια της διασπασμένης τους ψυχής, αλλά ανικανοποίητοι από το παρόν, φιλοδοξούν μάταια για ένα μέλλον που υπόσχεται Αιώνες Χρυσούς. Θαμπωμένοι από τη λάμψη αυτού του χρυσού που βρίσκεται μπροστά στα μάτια τους, αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ότι το μέλλον τους θα είναι πάντα σκοτεινό, όσο τα σκοτάδια της άγνοιας σκεπάζουνε το παρελθόν τους.

'Όσο λιγότερο κατανοούμε τί αναζητούσαν οι πατέρες μας και οι προπάτορές μας, τόσο λιγότερο κατανοούμε τον εαυτό μας και έτσι συντελούμε με όλη μας τη δύναμη ώστε να χάσει το άτομο τις ρίζες του και τα οδηγητικά του ένστικτα, για να γίνει ένα μόριο μέσα στη μάζα, αιχμάλωτο αυτού που ο Νίτσε αποκαλούσε πνεύμα της βαρύτητας'.

Συνειδητοποιόντας τους μοιραίους δεσμούς του με τους προγόνους του, ο Jung είχε την εντύπωση ότι ώφειλε να απαντήσει στα ερωτήματα που η μοίρα είχε υποβάλει σε αυτούς και που ακόμη δεν είχαν απαντηθεί ή σαν να έπρεπε να συμπληρώσει και να συνεχίσει πράγματα που οι προηγούμενοι αιώνες είχαν αφήσει ατελείωτα. Αλήθεια, όμως, ποιοί ήταν οι πρόγονοι του και τί γνωρίζουμε για αυτούς και το έργο τους;

Για τη μητέρα του Emilie Preiswerk Jung και τον πατέρα του Paul Jung έχει γράψει ο ίδιος αμέτρητες σελίδες, περιγράφοντας τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα που περιέπλεκαν τις ζωές τους με τη δική του και γενικότερα με τη Ζωή. Αυτό, όμως, που ειλικρινά μου έκανε εντύπωση διαβάζοντας το τελευταίο του βιβλίο, είναι η εξής αναφορά στο οικόσημο της οικογένειας Jung και στον αποσυμβολισμό του:

'Τον χειμώνα του 1955 - 56 χάραξα τα ονόματα των πατρικών προγόνων μου σε τρείς πέτρινες πλάκες και τις τοποθέτησα στην αυλή του Πύργου. Ζωγράφισα το ταβάνι με θέματα από τα οικόσημα της γυναίκας μου, το δικό μου και των γαμπρών μου. Το οικόσημο της οικογένειας Γιούγκ ήταν αρχικά ο φοίνικας, που συνδέεται με τις ιδέες 'νέος', ΄νεότητα', 'αναγέννηση'. Ο παππούς μου άλλαξε τα στοιχεία του οικόσημου, ίσως από αντίδραση στον πατέρα του. Ήταν ένθερμος Ελευθεροτέκτων και Μεγάλος Σεβάσμιος της Ελβετικής Στοάς. Αυτό έπαιξε μεγάλο ρόλο στις αλλαγές που έκανε στο οικόσημο. Αναφέρω αυτό το σημείο, που δεν έχει καθεαυτό σημασία, επειδή ανήκει στο ιστορικό πλέγμα της σκέψης και της ζωής μου.

Εξ αιτίας αυτής της αναθεώρησης του παππού μου, το οικόσημό μου δεν περιέχει πιά τον αρχικό φοίνικα. Τη θέση του την έχει πάρει ένας γαλάζιος σταυρός επάνω δεξιά. Κάτω αριστερά είναι ένα γαλάζιο τσαμπί σταφύλια σε χρυσό φόντο. Ανάμεσά τους, ένα χρυσό αστέρι με μιά γαλάζια γραμμή. Ο συμβολισμός αυτών των οικόσημων είναι Τεκτονικός ή Ροδοσταυρικός. Ακριβώς όπως ο σταυρός και το ρόδο αντιπροσωπεύουν το Ροδοσταυρικό πρόβλημα των αντιθέτων, δηλ. το Χριστιανικό και το Διονυσιακό στοιχείο, έτσι και ο σταυρός και το σταφύλι είναι σύμβολα του ουράνιου και του χθόνιου πνεύματος. Το συνενωτικό σύμβολο είναι το Χρυσό Αστέρι, ο Χρυσός των Φιλοσόφων'.

Παρ' όλα αυτά, ο Carl Gustav Jung δεν έζησε ποτέ μιά ζωή ετερόφωτη, απλά επικαλούμενος κάποιου είδους Τεκτονική, Ροδοσταυρική ή ακόμη και Αλχημιστική καταγωγή και διαδοχή - λόγο της σχέσης του πρόγονού του και επίσης ιατρού Καρλ Γιουγκ (πέθανε το 1645), με τα έργα και τις πραγματείες των Μιχαήλ Μάγιερ και Γκεράντους Ντόρνεους. Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η ποιότητα της ζωής ενός ανθρώπου πρέπει να αντανακλάται στα έργα του αντί να προβάλεται στους προγόνους του, προτίμησε να αφιερώσει τη ζωή του στη θεραπεία απλών ανθρώπων που βασανίζονταν από εσωτερικά σχίσματα, παρά να σπαταλήσει τον υπερπολίτιμο χρόνο του με ανθρώπους που αρέσκονταν στα απατηλά 'γλυκύσματα' μιάς επίπλαστης 'ελιτίστικης' ζωής.

''Έχω μιλήσει με πολλούς διάσημους ανθρώπους της εποχής μου, με τους μεγάλους της επιστήμης και της πολιτικής, με εξερευνητές, καλλιτέχνες και συγγραφείς, πρίγκηπες και οικονομικούς παράγοντες. Αλλά, για να είμαι ειλικρινής, ελάχιστοι από αυτούς υπήρξαν σημαντικές εμπειρίες για μένα. Η συνάντησή μας έμοιαζε με τις συναντήσεις των πλοίων στην ανοιχτή θάλασσα, που ανταλλάσουν χαιρετισμούς με τις σημαίες'.

Αφιερωμένος στο έργο της συνένωσης των αντιθέτων, κατάφερε να γιατρέψει χιλιάδες ανθρώπινες ψυχές μέσω της μεθόδου της ψυχανάλυσης - ή, μάλλον, μέσω της ανάλυσης της Ψυχής - , αλλά τελικά ήταν αναπόφευκτο να δεχθεί και τα πυρά όλων αυτών που θέλαν εγωϊστικά να στιγματίσουν τις απόψεις του ως αιρετικές.

'Αρκετά έχω υποφέρει από την έλλειψη κατανόησης και από την μοναξιά που αντιμετωπίζει κανείς όταν λέει πράγματα που οι άνθρωποι δεν κατανοούν...Θα με είχαν κάψει ως αιρετικό στον Μεσαίωνα'.

Ευτυχώς, ποτέ δεν κατάφεραν τα βέλη αυτών των 'μεσαιωνικών ψυχών' (που συνήθως οι ίδιες θέλουν να καταδικάζουν τον Μεσαίωνα) να πληγώσουν αγιάτρευτα την καρδιά του. Αν και είναι ολοφάνερο ότι δεν ήταν λίγες οι φορές που οι πληγές του γέμιζαν σαν μελάνη με αίμα την πένα που είχε για να γράφει.

Φαντάζουν πραγματικά παράλογες οι επιθέσεις που δέχθηκε απ' την πλευρά του 'δογματικού χριστιανισμού', ο οποίος θεωρούσε τις θέσεις του 'σαφώς απ' έξω', παρόλο που ο ίδιος δήλωνε με ειλικρίνεια χριστιανός, όπως και ότι 'η ψυχή είναι από τη φύση της θρησκευτική'.

'Ανακαλύπτω ότι όλες μου οι σκέψεις στρέφονται γύρω από τον Θεό, όπως οι πλανήτες γύρω από τον ήλιο και έλκονται εξ ίσου ακατανίκητα προς Αυτόν. Θα το ένιωθα ως το πιό χοντρό αμάρτημα να αντιτάξω οποιαδήποτε αντίσταση σ' αυτή τη δύναμη...Τότε κατάλαβα ότι ο θεός - τουλάχιστο για μένα - ήταν μια από τις πιό άμεσες εμπειρίες'.

Όπως μας λέει και η Ανιέλλα Γιάφφε: 'Μόνο μετά τον θάνατό του άρχισαν οι θεολόγοι να λένε ότι ο Jung υπήρξε αναμφισβήτητα μια ξεχωριστή μορφή στην θρησκευτική ιστορία του αιώνα μας'. Αλλά αυτό ήταν κάτι που και ο ίδιος το περίμενε, γι' αυτό και κατάφερε να συνθέσει το έργο του παραμένοντας ανεπηρρέαστος από οποιουσδήποτε αρνητικούς εξωγενείς παράγοντες.

'Αν θελήσω να μάθω την αξία της ζωής μου, μπορώ μόνο να μετρήσω τον εαυτό μου σε σύγκριση με τους αιώνες και τότε θα πρεπει να πω, Ναί, σημαίνει κάτι. Μετρημένη σύμφωνα με τις σημερινές ιδέες, δεν σημαίνει τίποτα'.

Η ζωή και το έργο του Jung είναι όπως μας λέει ο ίδιος 'η ιστορία της συνειδητοποίησης του ασυνειδήτου', και αυτά που είναι και αυτά που γράφει 'Είναι Μία Ενότητα'. Αυτή η ενότητα δεν πρόκειται να γίνει κατανοητή εάν δώσουμε στον εαυτό μας το ρόλο του ασθενή και στον Jung αυτόν του ιατρού, ούτε εάν θεωρήσουμε τους εαυτούς μας ιατρούς και τους συνάνθρωπους μας ως ασθενείς.

Όπως και ο ίδιος πρίν αναλάβει ενεργό θεραπευτική δράση, φρόντισε πρωτίστως να εμβαθύνει στον δικό του εσωτερικό κόσμο και να αποκαλύψει τον Αρχετυπικό Άνθρωπο, έτσι κι εμείς ωφείλουμε ως θεραπευτές της ψυχής και ψυχικά ασθενείς συγχρόνως, να συνενώσουμε τα αντίθετα σε ένα ον, στον Άνθρωπο.

Θα μπορούσα να γράψω αμέτρητες σελίδες για τη ζωή και το έργο του Carl Gustav Jung, αλλά γνωρίζω πολύ καλά ότι όσα περισσότερα λέμε, τόσο περισσότερα ξεχνάμε. Γι' αυτό και σε τούτο το σημειό θα θέσω ένα τέλος στα λόγια, έτσι ώστε οι πράξεις μας ν' αποτελέσουν μια νέα αρχή...για το Έργο της Ζωής και του Ανθρώπου. Κι αν είναι κάποια από τα λόγια του Jung να οδηγήσουν τις δικές μας πράξεις, ας συλλογιστούμε τί αληθινά εννοούσε με την παρακάτω φράση:

'Κατανοώ τον εαυτό μου μόνο στο φώς των εσωτερικών συμβάντων'.

Πηγή:http://images.google.gr/imgres?imgurl=http://www.mystica.gr/korki_12.files

Posted in: